Artykuły > Jak inspiruj?co i m?drze chwali? dzieci?


Jak inspiruj?co i m?drze chwali? dzieci?

Chyba ka??dy zgodzi si? z tym, ??e nasze dzieci czeka wiele wyzwa??, trudno??ci i stresuj?cych sytuacji. Rywalizacja najpierw w szkole, a potem na rynku pracy; po??piech i brak czasu na relaks; obawy o przysz??o???; konieczno??? sprostania licznym cz?sto wzajemnie wykluczaj?cym si? oczekiwaniom; praca pod presj? stresu — ka??dy z nas w mniejszym lub wi?kszym stopniu do??wiadcza tego wszystkiego.

Nasze dzieci najprawdopodobniej b?d? ??y??y w podobnie nie??atwych warunkach. Dlatego, jako troskliwi rodzice i wychowawcy, cz?sto zastanawiamy si?, co jeszcze mo??emy dla nich zrobi?, ??eby wyros??y na aktywnych, szcz???liwych, odnosz?cych sukcesy doros??ych. Chcemy uodporni? je na stres, nauczy? efektywnego motywowania si? i zaszczepi? w nich wiar? w siebie.

Obserwujemy nasze dzieci w ró??nych, nierzadko bardzo trudnych sytuacjach i wielokrotnie widzimy, jak fantastycznie sobie z nimi radz?. Jeste??my ??wiadkami ich mniejszych i wi?kszych sukcesów. Nasze dzieci tak cz?sto potrafi? zachowa? si? odwa??nie, wspania??omy??lnie, m?drze, krótko mówi?c po prostu wspaniale! Nic dziwnego, ??e czujemy dum? i zadowolenie z ich osi?gni??.

Równocze??nie u wielu rodziców pojawiaj? si? rozmaite w?tpliwo??ci zwi?zane z wyra??aniem tych uczu?. Czy chwal?c nasze dziecko nie sprawimy, ??e spocznie na laurach i przestanie si? stara?? Czy zbyt zdawkowa i trywialna pochwa??a nie odniesie skutku odwrotnego do zamierzonego? Czy mo??na chwali? zbyt cz?sto i za du??o? Jaki to ma w??a??ciwie wp??yw na smoocen? dziecka?

Osobi??cie zach?cam Pa??stwa do tego, ??eby chwali? swoje dzieci jak najcz???ciej. Pochwa??a, o ile jest m?dra, szczera i wyp??ywa z rzeczywistej znajomo??ci danego dziecka, jest rewelacyjn? metod? wychowawcz?! Dostarcza chwalonemu informacji zwrotnych na temat naszych oczekiwa??, buduje u niego wysok? samoocen? oraz motywuje go do dalszych stara??.

Jednak pochwa??a, jak ka??de narz?dzie, mo??e by? u??ywane lepiej lub gorzej. Chcia??abym podzieli? si? z Pa??stwem kilkoma praktycznymi wskazówkami dotycz?cymi tego, jak wykorzystywa? to bardzo pomocne narz?dzie tak, aby rzeczywi??cie zainspirowa??o ono dzieci do dalszych wysi??ków oraz pozwoli??o im si? cieszy? wysok? i równocze??nie adekwatn? samoocen?.

Pochwa??a czynów nie osoby

Podobnie jak w przypadku konstruktywnej krytyki, konstruktywna pochwa??a powinna koncentrowa? si? na konkretnym zachowaniu dziecka, nie jego ca??o??ciowej ocenie. Zamiast powiedzie? np.: „by??a?? dzisiaj bardzo grzeczna, dobra z ciebie córka”, lepiej uj?? to tak: „fajnie, ??e sprz?tn???a?? pokój i odrobi??a?? lekcje zaraz po powrocie ze szko??y. Podoba mi si?, ??e traktujesz powa??nie swoje obowi?zki”. Dlaczego? Ten drugi typ pochwa??y jest bardziej konkretny i sprecyzowany. Dostarcza dzieciom znacznie wi?cej informacji na temat tego, czego w??a??ciwie oczekuj? od nich rodzice. Ale to nie wszystko. O wiele wa??niejsze jest to, ??e pozytywna ca??o??ciowa ocena dziecka nie powinna by? nagrod? za dobre zachowanie! Dzieci maj? prawo wiedzie?, ??e dla swoich rodziców zawsze b?d? dobrymi córkami czy synami – tak??e wtedy, kiedy naba??agani? lub zaniedbaj? prac? domow?.

Licz? si? szczegó??y

Zdanie: ??adny rysunek, kochanie, a teraz id?? si? pobawi? pojawia si? w wielu anegdotach o niezbyt szczerych, cho? pewnie pe??nych dobrej woli rodzicach. W mojej ulubionej historyjce mama, która wyg??asza??a t? mocno zdawkow? pochwa???, trzyma??a rysunek synka do góry nogami. W tego typu lakonicznych pochwa??ach jest co?? odrobink? lekcewa???cego – i nawet bardzo ma??e dziecko potrafi wyczu?, ??e rodzice nie do ko??ca traktuj? je serio. Trudno ??eby poczu??o si? zmotywowane po us??yszeniu tak ogólnikowego i zdawkowego komunikatu. Znacznie bardziej motywuj?ca dla dziecka b?dzie d??u??sza rozmowa o jego sukcesach i osi?gni?ciach. Warto zadawa? dzieciom pytania: jaki efekt chcia??y osi?gn??, co sprawi??o im najwi?kszy k??opot, co im samym najbardziej si? podoba we w??asnej pracy. Szczere zainteresowanie okazane przez rodzica b?dzie dla dziecka fantastyczn? nagrod? i zach?t? do dalszych stara??!

??wiat nie ko??czy si? na szkole i osi?gni?ciach sportowych

W swojej pracy nie spotka??am jeszcze ani jednego dziecka, o którym nie potrafi??abym powiedzie? czego?? pozytywnego. Trafia??am na dzieci o przeci?tnych wynikach w nauce, ale du??ych zdolno??ciach przywódczych lub znacznej dojrza??o??ci emocjonalnej. Cz???? moich podopiecznych charakteryzowa??a kreatywno??? i innowacyjne podej??cie do rozwi?zywania problemów. Jeszcze inne dzieci by??y prawdziwymi ekspertami w dziedzinie swoich zainteresowa??. Nie wszyscy moi uczniowie mieli bardzo wysok? ??redni? ocen, ale wszystkich cechowa?? potencja??, który przy odpowiednich staraniach mo??e doprowadzi? do znalezienia przez nich satysfakcjonuj?cej pracy i odniesienia licznych sukcesów. Niestety wielu m??odych ludzi nie zdaje sobie sprawy ze swoich mocnych stron, poniewa?? nie s? za nie nagradzani czy chwaleni. Zamiast inwestowa? w to, w czym rzeczywi??cie s? dobrzy, trac? czas na porównywanie si? z innymi i frustracj?. Dlatego warto doceni? u swojego dziecka nie tylko w?sko rozumiane osi?gni?cia szkolne, ale te?? interesuj?ce hobby, ??yw? wyobra??ni? czy talent do pokierowania dzia??aniami kolegów.

Rywalizacja z samym sob?

Dzieci w wieku szkolnym maj? spontaniczn? sk??onno??? do rywalizacji i porównywania si? mi?dzy sob? — najnudniejsze ?wiczenie zmieni si? w ekscytuj?c? zabaw?, je??eli wprowadzi si? do niego element gry i rywalizacji. Jest kwesti? dyskusyjn?, czy ta motywacja stanowi ewolucyjne dziedzictwo naszego gatunku, czy jest raczej wynikiem tego, jak funkcjonuje wspó??czesna szko??a. Na pewno umiarkowana sk??onno??? do rywalizacji jest czym??, co przydaje si? w doros??ym ??yciu.

Warto jednak pokaza? dzieciom tak??e inn? perspektyw?, która pozwoli im na nabranie odrobiny zdrowego dystansu do ci?g??ych porówna?? z otoczeniem. Jak wiadomo chocia??by z Dezyderaty ocenianie siebie na tle innych bywa zwodnicze, bowiem zawsze trafimy i na lepszych i na gorszych od siebie — ogólna samoocena jest wi?c kwesti? wzgl?dn? i staje si? podatna na liczne wahania w zale??no??ci od towarzystwa, z jakim przestajemy (lub w jakim przebywamy).

Mo??e rzeczywi??cie wi?cej sensu ma porównywanie swoich obecnych wyników z w??asnymi osi?gni?ciami z przesz??o??ci? Samoocena oparta na w??asnych post?pach b?dzie o wiele bardziej rzetelna i niezale??na od przypadkowych czynników. Ponadto taki rodzaj porówna?? motywuje nas do nieustannego samodoskonalenia si?. Dlatego warto chwali? dzieci za osi?gni?te post?py, nawet niewielkie. Co jaki?? czas mo??na te?? przypomnie? dzieciom, jak bardzo rozwin???y si? w ci?gu kilku minionych miesi?cy. Dobrym pomys??em jest równie?? zach?canie dziecka do stawiania sobie realistycznych celów w oparciu o obserwacj? w??asnej pracy. Takie post?powanie ma jeszcze jedn? dodatkow? zalet?: uczy, ??e sukces jest czym??, co przychodzi stopniowo, w wyniku ci?g??ych stara??.

Za wysi??ek nale??y si? pochwa??a

To rodzice najlepiej znaj? swoje dzieci. Doskonale wiedz?, co przychodzi ich córkom i synom z ??atwo??ci?, a co wymaga od nich znacznego wysi??ku. Warto wzi?? pod uwag? t? wiedz? przy pochwa??ach. Czasami sam trud, starania i ryzyko zwi?zane z wyj??ciem ze strefy komfortu zas??uguje na du??y szacunek, nawet je??li pocz?tkowy rezultat nie jest oszo??amiaj?cy. Jak pochwali? takie zachowanie nie ok??amuj?c równocze??nie dziecka? Najlepiej powiedzie? co?? w rodzaju: „Podziwiam twoj? determinacj?. Widz?, ??e si? bardzo stara??e??. Doceniam to, ile w??o??y??a?? w to pracy”. Mo??na te?? podkre??li?, ??e na pewno dalsze starania przynios? lepsze wyniki.

Karolina Bidzi??ska – psycholog i trener technik skutecznego uczenia si?

 

 

 

USKI

 

 

 

 

USKI

 

 

 

 

 

 

 

 

 

USKI

 

 

 

 

 

 

USKI

 

 

 

 

USKI